Podstawowe rodzaje śrub

Śruba jest najczęściej wykorzystywanym elementem złącznym do tworzenia rozłącznych połączeń kształtowych. Połączenia śrubowe znajdują szerokie zastosowanie w technice, zwłaszcza w budowie maszyn i pojazdów. Poszczególne rodzaje śrub różnią się między sobą kształtem łba i zakończenia, proporcją długości gwintu do długości trzpienia, typem gwintu; ponadto produkowane są z różnych materiałów.

3 rodzaje połączeń śrubowych

Zanim podejmiemy się próby stworzenia klasyfikacji śrub, przyjrzyjmy się nieco prostszemu zagadnieniu, czyli rodzajom wykonywanych przy ich użyciu połączeń. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem są połączenia śrubą zwykłą, gdzie śruba współpracuje z nakrętką, ściskając łączone elementy. W celu zabezpieczenia takich połączeń przed odkręceniem często stosowane są dodatkowe podkładki, zawleczki itp. Śruba jest pasowana względem otworu luźno. Do przenoszenia sił poprzecznych wykorzystuje się połączenia śrubowe pasowane. W takim wariancie nakrętka zabezpiecza śrubę przed wypadnięciem. W połączeniu tego typu śruba jest pasowana wciskowo. W przypadku połączeń dociskowych nie używa się nakrętki; śruba łączy dwa elementy, a funkcję nakrętki pełnią nacięcia w otworze jednego z nich.

Rodzaje śrub – brak jednej klasyfikacji

Ze względu na funkcjonowanie kilku odmiennych systemów normalizacyjnych oraz rosnącą tendencję do projektowania i używania śrub specjalnych, nie można przedstawić jednej, ostatecznej klasyfikacji elementów złącznych tego typu. Najczęściej rodzaj śruby określa się na podstawie kształtu łba, wyróżniając m.in. śruby z łbem sześcio-, czworo- i trójkątnym, walcowym, grzybkowym, kulistym, młoteczkowym, stożkowym, skrzydełkowym, oczkowym, z uchem i bez łba (z gniazdem). Podział zbudowany w oparciu o budowę trzpienia wyróżnia śruby o trzpieniu równym średnicy gwintu, zbliżonym do średnicy gwintu i pasowanym. Kolejny podział śrub koncentruje się na kształcie końca i wyróżnia łączniki z końcem płaskim, ściętym, stożkowym, soczewkowym, wgłębionym i z czopem. Ponadto śruba może posiadać gwint na całej długości lub na części długości.

Składając zamówienie na śruby, należy wybierać elementy złączne, które spełniają wymagania obowiązujących norm jakościowych polskich (PN) lub europejskich (DIN, ISO) – podpowiada nasz rozmówca z firmy Bufab. Oznaczenie śruby DIN informuje użytkownika, że spełnia ona zasady określone przez Niemiecki Instytut Organizacyjny i właśnie tak znakowane elementy są najbardziej cenione za wytrzymałość (choć większość z nich posiada swoje odpowiedniki PN i ISO).

Wytrzymałość śruby określa się przez jej twardość, a oznacza za pomocą dwóch cyfr oddzielonych kropką. Im wyższa klasa twardości, tym większa wytrzymałość śruby. O twardości elementu decyduje skład wykorzystanej do jej produkcji stali, a przede wszystkim zawartość węgla i innych dodatków stopowych. Oznaczenia twardości nie stosuje się na śrubach kwasoodpornych (ze względu na marginalną granicę plastyczności), natomiast jest określana klasa wytrzymałości.